Inleiding

Het Magisch Realisme is een richting in de kunst waarin een poging wordt gedaan de werkelijkheid te verbinden met een andere of hogere werkelijkheid, waardoor hallucinerende beelden of droomeffecten ontstaan. De term Magisch Realisme wordt zowel in de schilderkunst als de literatuur gebruikt. Een gemeenschappelijk element is de enerzijds zo precies en gedetailleerd mogelijke uitbeelding van de motieven of handelingen, een haast fotorealistische weergave, dat anderzijds licht verbroken wordt door een subtiel vervreemden van de werkelijkheid. De onderwerpen zijn dan ook vaak net iets te mooi om waar te zijn. Vaak verwijzen Magisch Realistische onderwerpen naar dood, dreiging en verval.

Het begrip Magisch Realisme werd voor het eerst gebruikt in 1923 om een Duitse schilderstrend te beschrijven die we tegenwoordig aanduiden met 'Nieuwe Zakelijkheid'.

 

Het Magisch Realisme is ook verwant aan het Surrealisme. De Surrealisten werden beïnvloed door de Freudiaanse veronderstelling dat bij de uitingen van het onbewuste, gedachten en gevoelens worden voorgesteld door symbolen. De waarheid zou verscholen liggen in de ongecontroleerde driften. De droom, associaties en het onbewuste spelen ook in het Magisch Realisme een grote rol. In tegenstelling tot de Surrealisten streefden zij echter geen automatisme na en speelden de psychoanalytische theorieën van Sigmund Freud over droomverklaringen geen rol in hun werk en opvattingen over schilderkunst. Het Magisch Realisme overschrijdt in tegenstelling tot het Surrealsime dan ook nooit de grens van het fantastische.
Terwijl deze werkwijze in de schilderkunst als weerspiegeling wordt beschouwd van een houding die "das rationale Geordnetsein der Welt als ein Wunder verehrt" (Franz Roh; 1925), gaat men in de literatuur daarentegen uit van een niet puur rationeel geordende wereld en poogt men via de literatuur er een tweede, magische dimensie aan toe te voegen.